Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы
беларускае слова			запазычанае слова
2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)
1 склад перад націскам	2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады	Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску	У 1-ым складзе перад націскам
Я	Е	Е	Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

1. Дз..журны
2. М..ккаваты
3. Ц..гавіты
4. Бал..рына
5. С..л..нін
6. Высв..тліць
7. Ц..жкаваты
8. Дз..вяты
9. Він..грэт
10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

2. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

3. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

4. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)   1 ..йка   1 шкл..нка малака   0, 2 сталовыя лыжкі цукру   1 шкл..нка мукі

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)

1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

• “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

5. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

6. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

7. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

• сёння на ўроку я зразумеў…
• урок даў мне для жыцця…
• пасля ўрока мне захацелася

 

8. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

9. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п	Самастойная работа Праца з гексамі Дамашняе заданне	Праца з тэкстам	1.      Тэст 2.      Лабараторыі	Усяго
	1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі	1 бал за адно заданне (4 балы)	1-2 заданне – па 1 балу, 3 заданне – 3 балы (5 балаў)

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны. Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны. У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму. 2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”. 3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы? 4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ АДКАЗЫ 1.______________________________________ 2.______________________________________ _______________________________________ 3.______________________________________ _______________________________________ 4. _____________________________________ _______________________________________ _______________________________________

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца: а) у першым складзе перад націскам; б) у паслянаціскных складах; в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску; г) у другім, трэцім складзе перад націскам. 2. Літара е пішацца: а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам; б) заўсёды пішацца пад націскам; в) у словах ед-, ет-; г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца . 3. Устаўце прапушчаныя літары З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты. Ц..гнік – ц..гнікі. Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Адказы : 1.____________________________           2.____________________________             3._________________________________   ___________________________________   _____________________________________

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы
беларускае слова			запазычанае слова
2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)
1 склад перад націскам	2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады	Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску	У 1-ым складзе перад націскам
Я	Е	Е	Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

1. Дз..журны
2. М..ккаваты
3. Ц..гавіты
4. Бал..рына
5. С..л..нін
6. Высв..тліць
7. Ц..жкаваты
8. Дз..вяты
9. Він..грэт
10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

2. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

3. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

4. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)   1 ..йка   1 шкл..нка малака   0, 2 сталовыя лыжкі цукру   1 шкл..нка мукі

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)

1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

• “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

5. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

6. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

7. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

• сёння на ўроку я зразумеў…
• урок даў мне для жыцця…
• пасля ўрока мне захацелася

 

8. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

9. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п	Самастойная работа Праца з гексамі Дамашняе заданне	Праца з тэкстам	1.      Тэст 2.      Лабараторыі	Усяго
	1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі	1 бал за адно заданне (4 балы)	1-2 заданне – па 1 балу, 3 заданне – 3 балы (5 балаў)

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны. Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны. У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму. 2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”. 3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы? 4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ АДКАЗЫ 1.______________________________________ 2.______________________________________ _______________________________________ 3.______________________________________ _______________________________________ 4. _____________________________________ _______________________________________ _______________________________________

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца: а) у першым складзе перад націскам; б) у паслянаціскных складах; в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску; г) у другім, трэцім складзе перад націскам. 2. Літара е пішацца: а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам; б) заўсёды пішацца пад націскам; в) у словах ед-, ет-; г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца . 3. Устаўце прапушчаныя літары З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты. Ц..гнік – ц..гнікі. Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Адказы : 1.____________________________           2.____________________________             3._________________________________   ___________________________________   _____________________________________

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы
беларускае слова			запазычанае слова
2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)
1 склад перад націскам	2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады	Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску	У 1-ым складзе перад націскам
Я	Е	Е	Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

1. Дз..журны
2. М..ккаваты
3. Ц..гавіты
4. Бал..рына
5. С..л..нін
6. Высв..тліць
7. Ц..жкаваты
8. Дз..вяты
9. Він..грэт
10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

2. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

3. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

4. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)   1 ..йка   1 шкл..нка малака   0, 2 сталовыя лыжкі цукру   1 шкл..нка мукі

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)

1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

• “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

5. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

6. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

7. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

• сёння на ўроку я зразумеў…
• урок даў мне для жыцця…
• пасля ўрока мне захацелася

 

8. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

9. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п	Самастойная работа Праца з гексамі Дамашняе заданне	Праца з тэкстам	1.      Тэст 2.      Лабараторыі	Усяго
	1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі	1 бал за адно заданне (4 балы)	1-2 заданне – па 1 балу, 3 заданне – 3 балы (5 балаў)

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны. Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны. У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму. 2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”. 3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы? 4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ АДКАЗЫ 1.______________________________________ 2.______________________________________ _______________________________________ 3.______________________________________ _______________________________________ 4. _____________________________________ _______________________________________ _______________________________________

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца: а) у першым складзе перад націскам; б) у паслянаціскных складах; в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску; г) у другім, трэцім складзе перад націскам. 2. Літара е пішацца: а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам; б) заўсёды пішацца пад націскам; в) у словах ед-, ет-; г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца . 3. Устаўце прапушчаныя літары З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты. Ц..гнік – ц..гнікі. Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Адказы : 1.____________________________           2.____________________________             3._________________________________   ___________________________________   _____________________________________

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

Балы: