Учитель белорусского языка и литературы Ярош Татьяна Леонидовна

Ответственность, качество, внимание.

Главная

Разработки уроков, мероприятий, публикации

Тэма:  Сінонімы, антонімы

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-паняцце сінонімы, антонімы;

-як адрозніваць сінонімы, антонімы;

- пра свята Вялікдзень.

умець:

-падбіраць сінонімы і антонімы;

-складаць словазлучэнні і сказы з сінонімамі і антонімамі;

-працаваць з тэкстам;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята

1 вучань. Хрыстос увакрэс!

2 вучань. Сапраўды ўваскрэс!

3 вучань. Гляньце, гляньце, як сонца “іграе”!

1 вучань. І праўда? Ой! Як прыгожа.

2 вучань. І так толькі на Вялікдзень?

Настаўнік. На Вялікдзень «гульня сонца» найбольш выразная: узыход нябеснага свяціла нагадвае біццё сэрца, і ў бакі ад яго разыходзяцца рознакаляровыя кругі. Убачыць дадзеную з’яву, якая справядліва лічыцца добрым знакам, могуць толькі чыстыя і праведныя людзі. 

Ці не забыліся песеньку з мінулага года?

(вучні спяваюць)

Настаўнік. А зараз давайце памыем вашы тварыкі адварам, у якім я яйкі фарбавала. Мыйце вочкі свае светлыя, каб шчочкі былі ружовенькія, як яечкі. Вочкі засвяціліся радасцю, як зорачкі. Будзьце разумнымі, здабывайце новыя веды. А зараз пачынаем працаваць.

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока (кожнае слова прымацуйце да малюнка)

Вялікдзень

Радасць – сум

Сустрэча – развітанне

Урачысты, святочны

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Вялікдзень, Вялікдзень – цудоўнейшы дзень!

Як сонейка ўзыдзе, адступіцца цень.

  1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучні  працуюць з дамашнім заданнем

Да слоў  радасць, прыгажосць, светлы, хутка падбярыце, на выбар, сінонімы ці антонімы. Складзіце і запішыце сказы з гэтымі словамі па тэме “Вялікдзень” .Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа ці фанетычны разбор аднаго слова (адно заданне на выбар)

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і вызначы”

          4) індывідуальныя карткі

 

Алгарытм

1.     Вызначы, што трэба падабраць

сінонім

антонім

2.     Падбяры слова (адной часціны мовы)

Блізкія, аднолькавыя па значэнні

Супрацьлеглыя па значэнні

Вялікі , агромністы

Вялікі-малы

 

 

 

Падумай і вызначы правільна

А) Падкрэсліце антонімы

  1. Вясной зверху пячэ, а знізу марозіць.
  2. Красавік чорны ў полі, а ў бары белы.
  3. Вясна – маці, а лета – бацька.

Б) Падбярыце сінонімы да выдзеленых слоў

Свежая булка –

Вясёлае свята –

Радасны гаспадар –

 

Настаўнік. Антонім – сродак стварэння кантрасту, антытэза ў прыказках)

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Вялікадня

  1. Праца з тэкстам

(вучань чытае)

Вялікдзень

У старажытных славян спачатку так называлася веснавое свята ў гонар сонца, абуджэння прыроды і надыходу “вялікіх дзён” палявых работ. Адсюдь і назва. Гэта рухомае свята, яно прыпадае на час ад 4 сакавіка да 8 мая. Да прыняцця хрысціянства ў Беларусі на Вялікдзень праводзілі магічныя абрады, каб забяспечыць плоднасць жывёл, урадлівасць зямлі, засцерагчыся ад нягод.Хрысціяне пераасэнсавалі свята ў гонар уваскрэсяння распятага Ісуса Хрыста, і з таго часу яно стала адным з галоўных у Беларусі. Гэтаму дню надаецца асаблівы сэнс як знак перамогі над грахом і смерцю. Сустракаючыся, людзі вітаюцца: “Хрыстос уваскрос!” – і чуюць у адказ: “Сапраўды ўваскрос!”

  1. Адкуль пайшла назва – Вялікдзень?
  2. Як хрысціяне пераасэнсавалі свята
  3. Падбярыце сінонімы да слоў: Хрыстос, урадлівасць, вітацца.
  4. Падбярыце антонімы да слоў: абуджэнне, перамога, нягода.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

  1. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Вучні ўстаюць і вымаўляюць

                                                     Сёння Вялікдзень.

                                       Будзьце здаровы, як тая вярба,

                                       Будзьце вясёлы, як тая вясна,

                                       Слухайце бацькі, слухайце маці,

                                       Не забывайце ўсім памагаці,

                                       Старэнькім, маленькім,

                                       Ці хворым, можа,

                                       А вам усім хай Бог дапаможа.

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як рыхтаваліся да Вялікадня людзі.

         Вялікодны тыдзень, які наступае пасля Вербніцы, мае ў народным жыцці свае адметныя адценні і каларыт.

У чысты панядзелак і аўторак прыбіралі на падворку, падмяталі двор.

У чыстую сераду мылі вокны, вытрасалі падушкі, коўдры, завешвалі чыстыя занавескі, мылі падлогу.

У чысты чацвер мыліся ў лазні. Пажадана і абавязкова памыцца да ўзыходу (! сонца. На ўсходзе Беларусі існуе вераванне: каб быць здаровым цэлы год, у чысты чацвер трэба мыцца, «пакуль воран варанят не купаў», гэта значыць — вельмі рана.

У пятніцу, вялікую, пакутную, пасціліся шчырым пастом, бо ў гэты дзень, згодна Бібліі, быў распяты ці ўкрыжаваны на Галгофе Ісус Хрыстос.

Субота – вялікая, чырвоная, апошні дзень перад Вялікаднем. У суботу фарбавалі  яйкі, пяклі пірагі, булкі. У храмах свяцілі пафарбаваныя яйкі, пірагі і іншую ежу.

Нядзеля – свята. Стол засцілаюць бялюткім абрусам. На стол ставяць «свянцонае» – яйкі, соль, пірагі, вяндліну. Абвяшчаецца, што Хрыстос уваскрос, усе ядзяць “скаромнае” пасля посту – пачынаюць са свянцонага яйка.

Адной з асаблівасцей беларускага Вялікадня з’яўляецца хаджэнне дзяцей і дарослых па дварах. Гэтых людзей называлі валачобнікамі. Валачобнікі пелі песні, віншавалі гаспадароў са святам.

 

  1. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

  1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
  2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
  3. Падбярыце антонімы да прапанаваных слоў
  4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

Творчая лабараторыя. Велікоднае яйка””

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань –  упрыгожвае яйкі

3, 4 вучань знаёміцца з інфармацыяй. Рыхтуе адказ “Як фарбуюць яйкі.” (адказ павінен складацца з пяці  сказаў)

5,6 вучань– падбірае сінонімы да слоў

Велікодныя яйкі

Неабходна аздобіць (………………….) невялікае (………………..) яйка. Вы робіце гэта супольна (……………….). Нямала (……………….) сіл спатрэбіцца вам. Толькі  працуйце спешна (……………) . Поспехаў вам.

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем пасху”

 

На 0,5 порцыі:

400 мл малака

300 г цукру

3 яйкі + 1 жаўток

50 г сухіх дрожджаў (сталовая лыжка з горкай)

250 г сметанковага масла

3 пакуначка ванільнага цукру (30 г)

7 г солі (3/4 ч. л.)

100 г разынак

1 кг мукі

Для абмазкі кулічоў:

1 бялок

0,5 шклянкі цукру

 

 

 

 (на адну порцыю)
  1. Падлічыце прапорцыі на адну порцыі, запішыце ў другі слупок.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

  • “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт пасхі

 

  1. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

  1. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята Вялікдзень?)

Што? (Што гатуюць на Вялікдзень?)

Калі? (Калі адзначаецца Вялікдзень у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра сінонімы і антонімы?)

Як? (Яквы адрозніце сінонімы ад антонімаў?)

  1. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

  • сёння на ўроку я зразумеў…
  • урок даў мне для жыцця…
  • пасля ўрока мне захацелася

 

  1. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне “Вялікдзень у маёй сям’і”

Знайсці і вывучыць валачобныя  песні, падабраць да некалькіх слоў сінонімы, антонімы (на выбар)

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

Вучні выходзяць і вымаўляюць з пасхай

                                                      Мы жадаем усім гасцям

                                        Здароўя, шчасця многа год.

                                        Няхай споўніцца, што жадаецца,

                                         Што задумана – усё прыдбаецца.

                                         А найперш няхай будзе з вамі Бог,

                                         Каб нягоды ўсе абысці дапамог.

 

Навошта фарбуем яйкі?

Згодна са старажытным паданнем, Марыя Магдалена адправілася ў Рым, каб прапаведаваць Евангелле. Яна прыйшла да імператара Ціберыя і прынесла яму ў падарунак яйка. Гучна вымавіла: “Хрыстос уваскрос!”. Манарх запярэчыў, што чалавек не можа ўваскрэснуць, як не можа гэтае белае яйка стаць чырвоным. Тое адразу стала ружавець, а паступова зрабілася ярка-чырвоным.. З тых часоў на знак несмяротнасці жыцця вернікі фарбуюць яйкі.

Да ўвагі! У якасці ўпрыгожання на яйках могуць змяшчацца налепкі з абразамі. Чысцячы пачастунак ад шкарлупіны, іх неабходна акуратна садраць і спаліць. Парваць і выкінуць выявы святых – грэх.

Фарбаваныя яйкі выкарыстоўвалі ў рознах абрадах: закопвалі на полі, каб быў добры ўраджай; клалі пад парог хлява, першы раз выганяючы скаціну на пашу; прыносілі на магілы продкаў. Пазней яйка стала часткай хрысціянскага свята, яго свяцілі ў царкве і, прыносячы дахаты, з’ядалі першым.

Паводле спосабу дэкаравання яйкі падзяліліся на:

  • пісанкі / васкоўкі – яйкі, распісаныя традыцыйнымі сімваламі (знакі сонца, зямлі, паветра, галінкі, кветкі), на іх наносіўся вострым інструментам гарачы воск, а затым яйкі змяшчаліся ў каляровы адвар; такія яйкі лічыліся “правільнымі” і асвячаліся ў царкве ;
  • маляванкі – распісваліся рознымі колерамі і ўзорамі на густ гаспадароў; не асвячаліся ў царкве;
  • капанкі/ крапанкі  – рабіліся пры дапамозе воску, які накапваўся на яйка, каб атрымаліся прыгожыя пацёкі або плямы;
  • крашанкі / фарбаванкі– так называлі яйкі, пафарбаваныя ў адзін колер, без малюнкаў;
  • драпанкі / шкрабанкі / скробанкі– гравіраваныя яйкі, на афарбаваную паверхню якіх вострай іголкай наносіўся малюнак.

З велікоднымі яйкамі было звязана шмат гульняў. Найбольш вядомая – біткі, калі дзеці і дарослыя біліся яйкамі.

Яшчэ адна традыцыйная гульня — качанне яек. На зямлю пад нахілам клалі дошчачку, па якой кацілі яйкі (з такой самай мэтай мог выкарыстоўвацца жолаб або кавалак шыферу). Перамагаў той, чыё яйка кацілася далей за ўсіх або закранала іншыя яйкі.

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п

 

Самастойная работа

Праца з гексамі

Дамашняе заданне

Праца з тэкстам

1.      Тэст

2.      Лабараторыі

Усяго

 

1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі

1 бал за адно заданне (4 балы)

Лабараторыя – 5 балаў (калі ўсё правільна)

1заданне – 1 бал,

2, 3 заданне – па 2 балы

(усяго: 5 балаў)

 

 

 

 

 

 

Праца з тэкстам

Вялікдзень

У старажытных славян спачатку так называлася веснавое свята ў гонар сонца, абуджэння прыроды і надыходу “вялікіх дзён” палявых работ. Адсюдь і назва. Гэта рухомае свята, яно прыпадае на час ад 4 сакавіка да 8 мая. Да прыняцця хрысціянства ў Беларусі на Вялікдзень праводзілі магічныя абрады, каб забяспечыць плоднасць жывёл, урадлівасць зямлі, засцерагчыся ад нягод.Хрысціяне пераасэнсавалі свята ў гонар уваскрэсяння распятага Ісуса Хрыста, і з таго часу яно стала адным з галоўных у Беларусі. Гэтаму дню надаецца асаблівы сэнс як знак перамогі над грахом і смерцю. Сустракаючыся, людзі вітаюцца: “Хрыстос уваскрос!” – і чуюць у адказ: “Сапраўды ўваскрос!”

 

 

1.       Адкуль пайшла назва – Вялікдзень?

2.       Як хрысціяне пераасэнсавалі свята?

3.       Падбярыце сінонімы да слоў: Хрыстос, урадлівасць, вітацца.

4.       Падбярыце антонімы да слоў: абуджэнне, перамога, нягода.

АДКАЗЫ

1.______________________________________

2.______________________________________

_______________________________________

3.______________________________________

_______________________________________

4. _____________________________________

_______________________________________

_______________________________________

 

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

 

 

Тэставыя заданні

1.Выберыце правільнае тлумачэнне паняццяў:

а) антонімы – словы рознай часціны мовы, якія абазначаюць адзін і той жа прадмет;

б) сінонімы – словы адной і той жа часціны моы, якія па-рознаму пішуцца і вымаўляюцца, але абазначаюць адзін і той жа прадмет, з’яву, прымету;

в) антонімы – словы рознай часціны мовы, якія маюць супрацьлеглае значэнне;

г) сінонімы – словы, якія абазначаюць адно і тое ж значэнне;

д) антонімы – словы адной і той жа часціны мовы, якія маюць супрацьлеглае значэнне

2. Падбярыце сінонімы:

Радасць –

Светлы –

Шпарка –

3. Падбярыце антонімы (да двух сло)

Халодная зіма –

Паехаць раніцай –

Позна лёг –

 

Адказы :

1.____________________________

 

 

 

 

 

2.____________________________

 

 

 

 

 

 

3._________________________________

 

___________________________________

 

_____________________________________

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 2, 3 – 2

 

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Прозвішча, імя вучня______________________________________

 

 

Дваццаць чацвёртага мая

                                            Класная работа

 

Тэма:____________________________________________________

 

Лексічная тэма:___________________________________________

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня

№ п/п

 

Самастойная работа

Праца з гексамі

Дамашняе заданне

Праца з тэкстам

1.     Тэст

2.     Лабараторыі

Усяго

 

1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі ёсць памылкі

1 бал за адно заданне

Усяго: 4 балы

Лабараторыя – 5 балаў (калі ўсё правільна)

Тэст

1заданне – 1 бал,

2, 3 заданне – па 2 балы

(усяго: 5 балаў)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Заданне 1

Алгарытм

3.  Вызначы, што трэба падабраць

сінонім

антонім

4.  Падбяры слова (адной часціны мовы)

Блізкія, аднолькавыя па значэнні

Супрацьлеглыя па значэнні

Вялікі , агромністы

Вялікі-малы

 

 

Падумай і вызначы правільна

А) Падкрэсліце антонімы

  1. Вясной зверху пячэ, а знізу марозіць.

 

  1. Красавік чорны ў полі, а ў бары белы.

 

  1. Вясна – маці, а лета – бацька.

 

 

Б) Падбярыце сінонімы да выдзеленых слоў

Свежая булка –

 

Вясёлае свята –

 

Радасны гаспадар –

 

 

 

Заданне 2

 

Праца з тэкстам

Вялікдзень

У старажытных славян спачатку так называлася веснавое свята ў гонар сонца, абуджэння прыроды і надыходу “вялікіх дзён” палявых работ. Адсюдь і назва. Гэта рухомае свята, яно прыпадае на час ад 4 сакавіка да 8 мая. Да прыняцця хрысціянства ў Беларусі на Вялікдзень праводзілі магічныя абрады, каб забяспечыць плоднасць жывёл, урадлівасць зямлі, засцерагчыся ад нягод. Хрысціяне пераасэнсавалі свята ў гонар уваскрэсяння распятага Ісуса Хрыста, і з таго часу яно стала адным з галоўных у Беларусі. Гэтаму дню надаецца асаблівы сэнс як знак перамогі над грахом і смерцю. Сустракаючыся, людзі вітаюцца: “Хрыстос уваскрос!” – і чуюць у адказ: “Сапраўды ўваскрос!”

 

 

1.     Адкуль пайшла назва – Вялікдзень?

2.     Як хрысціяне пераасэнсавалі свята?

3.     Падбярыце сінонімы да слоў: магічны, урадлівасць, вітацца.

4.     Падбярыце антонімы да слоў: абуджэнне, перамога, вялікі.

АДКАЗЫ:

1.______________________________________

 

  ______________________________________

 

2._______________________________________

 

 ______________________________________

 

3.______________________________________

 

 _______________________________________

 

 _______________________________________

 

4. _____________________________________

 

 _______________________________________

 

 ______________________________________

 

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Заданне 3

Тэставыя заданні

1.Выберыце правільнае тлумачэнне паняццяў:

а) антонімы – словы рознай часціны мовы, якія абазначаюць адзін і той жа прадмет;

б) сінонімы – словы адной і той жа часціны моы, якія па-рознаму пішуцца і вымаўляюцца, але абазначаюць адзін і той жа прадмет, з’яву, прымету;

в) антонімы – словы рознай часціны мовы, якія маюць супрацьлеглае значэнне;

г) сінонімы – словы, якія абазначаюць адно і тое ж значэнне;

д) антонімы – словы адной і той жа часціны мовы, якія маюць супрацьлеглае значэнне

2. Падбярыце сінонімы:

Радасць –

Светлы –

Шпарка –

3. Падбярыце антонімы

Халодная зіма –

Паехаць раніцай –

Позна лёг –

 

Адказы :

 

 

 

1.________________________________

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.________________________________

 

  ________________________________

 

  ________________________________

 

3._______________________________

 

___________________________________

 

_____________________________________

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 2, 3 – 2

 

Балы:

 

 

 

 

                                       Мы жадаем , дзеткі, вам

                                       Здароўя, шчасця многа год.

Няхай споўніцца, што жадаецца,

Што задумана – усё прыдбаецца.

  А найперш няхай будзе з вамі Бог,

                                       Каб нягоды ўсе абысці дапамог.

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай

  • Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
  • Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
  • Падбярыце антонімы да прапанаваных слоў
  • Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Творчая лабараторыя. “Велікоднае яйка”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань –  упрыгожвае яйкі

3, 4 вучань знаёміцца з інфармацыяй. Рыхтуе адказ “Як фарбуюць яйкі.” (адказ павінен складацца з пяці  сказаў)

5,6 вучань– падбірае сінонімы да слоў

 

Велікодныя яйкі

Неабходна аздобіць (………………….) невялікае (………………..) яйка. Вы робіце гэта супольна (……………….). Нямала (……………….) сіл спатрэбіцца вам. Толькі  працуйце спешна (……………) . Поспехаў вам.

 

 

 

 

 

 

 

Навошта фарбуем яйкі?

Згодна са старажытным паданнем, Марыя Магдалена адправілася ў Рым, каб прапаведаваць Евангелле. Яна прыйшла да імператара Ціберыя і прынесла яму ў падарунак яйка. Гучна вымавіла: “Хрыстос уваскрос!”. Манарх запярэчыў, што чалавек не можа ўваскрэснуць, як не можа гэтае белае яйка стаць чырвоным. Тое адразу стала ружавець, а паступова зрабілася ярка-чырвоным.. З тых часоў на знак несмяротнасці жыцця вернікі фарбуюць яйкі.

У якасці ўпрыгожання на яйках могуць змяшчацца налепкі з абразамі. Чысцячы пачастунак ад шкарлупіны, іх неабходна акуратна садраць і спаліць. Парваць і выкінуць выявы святых – грэх.

Фарбаваныя яйкі выкарыстоўвалі ў рознах абрадах: закопвалі на полі, каб быў добры ўраджай; клалі пад парог хлява, першы раз выганяючы скаціну на пашу; прыносілі на магілы продкаў. Пазней яйка стала часткай хрысціянскага свята, яго свяцілі ў царкве і, прыносячы дахаты, з’ядалі першым.

Паводле спосабу дэкаравання яйкі падзяліліся на:

  • пісанкі / васкоўкі – яйкі, распісаныя традыцыйнымі сімваламі (знакі сонца, зямлі, паветра, галінкі, кветкі), на іх наносіўся вострым інструментам гарачы воск, а затым яйкі змяшчаліся ў каляровы адвар; такія яйкі лічыліся “правільнымі” і асвячаліся ў царкве ;
  • маляванкі – распісваліся рознымі колерамі і ўзорамі на густ гаспадароў; не асвячаліся ў царкве;
  • капанкі/ крапанкі  – рабіліся пры дапамозе воску, які накапваўся на яйка, каб атрымаліся прыгожыя пацёкі або плямы;
  • крашанкі / фарбаванкі– так называлі яйкі, пафарбаваныя ў адзін колер, без малюнкаў;
  • драпанкі / шкрабанкі / скробанкі– гравіраваныя яйкі, на афарбаваную паверхню якіх вострай іголкай наносіўся малюнак.

З велікоднымі яйкамі было звязана шмат гульняў. Найбольш вядомая – біткі, калі дзеці і дарослыя біліся яйкамі.

Яшчэ адна традыцыйная гульня — качанне яек. На зямлю пад нахілам клалі дошчачку, па якой кацілі яйкі (з такой самай мэтай мог выкарыстоўвацца жолаб або кавалак шыферу). Перамагаў той, чыё яйка кацілася далей за ўсіх або закранала іншыя яйкі.

 

 

Вялікдзень

У старажытных славян спачатку так называлася веснавое свята ў гонар сонца, абуджэння прыроды і надыходу “вялікіх дзён” палявых работ. Адсюдь і назва. Гэта рухомае свята, яно прыпадае на час ад 4 сакавіка да 8 мая. Да прыняцця хрысціянства ў Беларусі на Вялікдзень праводзілі магічныя абрады, каб забяспечыць плоднасць жывёл, урадлівасць зямлі, засцерагчыся ад нягод.     

Хрысціяне пераасэнсавалі свята ў гонар уваскрэсяння распятага Ісуса Хрыста, і з таго часу яно стала адным з галоўных у Беларусі.  Гэтаму дню надаецца асаблівы сэнс як знак перамогі над грахом  і смерцю. Сустракаючыся, людзі вітаюцца: “Хрыстос уваскрос!” – і чуюць у адказ: “Сапраўды ўваскрос!”

 

 

Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

  1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы

беларускае слова

запазычанае слова

2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)

1 склад перад націскам

2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады

Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску

У 1-ым складзе перад націскам

Я 

 

Е

Е

Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

  1. Дз..журны
  2. М..ккаваты
  3. Ц..гавіты
  4. Бал..рына
  5. С..л..нін
  6. Высв..тліць
  7. Ц..жкаваты
  8. Дз..вяты
  9. Він..грэт
  10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

  1. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

  1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
  2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
  3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
  4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

  1. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

  1. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

  1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
  2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
  3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
  4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)

 

1 ..йка

 

1 шкл..нка малака

 

0, 2 сталовыя лыжкі цукру

 

1 шкл..нка мукі

 

 

 

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)
  1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
  2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
  3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

  • “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

  1. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

  1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

  1. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

  1. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

  1. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

  1. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

  • сёння на ўроку я зразумеў…
  • урок даў мне для жыцця…
  • пасля ўрока мне захацелася

 

  1. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п

 

Самастойная работа

Праца з гексамі

Дамашняе заданне

Праца з тэкстам

1.      Тэст

2.      Лабараторыі

Усяго

 

1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі

1 бал за адно заданне (4 балы)

1-2 заданне – па 1 балу,

3 заданне – 3 балы

(5 балаў)

 

 

 

 

 

 

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

 

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.

2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.

3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?

4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ

АДКАЗЫ

1.______________________________________

2.______________________________________

_______________________________________

3.______________________________________

_______________________________________

4. _____________________________________

_______________________________________

_______________________________________

 

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

 

Адказы :

1.____________________________

 

 

 

 

 

2.____________________________

 

 

 

 

 

 

3._________________________________

 

___________________________________

 

_____________________________________

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

 

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

  1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы

беларускае слова

запазычанае слова

2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)

1 склад перад націскам

2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады

Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску

У 1-ым складзе перад націскам

Я 

 

Е

Е

Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

  1. Дз..журны
  2. М..ккаваты
  3. Ц..гавіты
  4. Бал..рына
  5. С..л..нін
  6. Высв..тліць
  7. Ц..жкаваты
  8. Дз..вяты
  9. Він..грэт
  10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

  1. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

  1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
  2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
  3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
  4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

  1. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

  1. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

  1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
  2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
  3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
  4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)

 

1 ..йка

 

1 шкл..нка малака

 

0, 2 сталовыя лыжкі цукру

 

1 шкл..нка мукі

 

 

 

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)
  1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
  2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
  3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

  • “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

  1. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

  1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

  1. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

  1. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

  1. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

  1. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

  • сёння на ўроку я зразумеў…
  • урок даў мне для жыцця…
  • пасля ўрока мне захацелася

 

  1. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п

 

Самастойная работа

Праца з гексамі

Дамашняе заданне

Праца з тэкстам

1.      Тэст

2.      Лабараторыі

Усяго

 

1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі

1 бал за адно заданне (4 балы)

1-2 заданне – па 1 балу,

3 заданне – 3 балы

(5 балаў)

 

 

 

 

 

 

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

 

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.

2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.

3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?

4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ

АДКАЗЫ

1.______________________________________

2.______________________________________

_______________________________________

3.______________________________________

_______________________________________

4. _____________________________________

_______________________________________

_______________________________________

 

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

 

Адказы :

1.____________________________

 

 

 

 

 

2.____________________________

 

 

 

 

 

 

3._________________________________

 

___________________________________

 

_____________________________________

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

 

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тэма: Правапіс е, ё, я

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-правіла вымаўлення е, ё, я;

- правіла напісання галосных е, ё, я ў спрадвечна беларускіх і запазычаных словах;

- пра свята Масленіца.

умець:

-вызначаць націскны, першы і другі пераднаціскныя склады;

-адрозніваць каранёвае я;

-адрозніваць словы іншамоўнага паходжання;

-ужываць новыя словы ў маўленні.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. У нашым класе свята – праводзіны Зімы.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

1 вучань.  З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         2 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

(вучні спяваюць, граюць)

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

Паглядзіце на дошку, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

 

 

 

 

 

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

 

  1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных.

3) вучань працуе з дамашнім практыкаваннем

Складзіце і запішыце сказы са словамі: Зіма, свята, каляндар, Масленіца. Растлумачце арфаграмы. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго сказа

          3) праца з алгарытмам і заданнем “Падумай і запішы”

 

Алгарытм

1.     Вызначы

беларускае слова

запазычанае слова

2.     Пастаўце націск (ё пішацца заўсёды пад націскам)

1 склад перад націскам

2, 3 склад перад націскам, паслянаціскныя склады

Каранёвае я пішацца незалежна ад месца націску

У 1-ым складзе перад націскам

Я 

 

Е

Е

Е

 

 

 

Падумай і запішы правільна

  1. Дз..журны
  2. М..ккаваты
  3. Ц..гавіты
  4. Бал..рына
  5. С..л..нін
  6. Высв..тліць
  7. Ц..жкаваты
  8. Дз..вяты
  9. Він..грэт
  10. Г..рой

 

Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Вучні робяць вывад на прыкладзе гексаў

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй.

Сімвалы Масленіцы

  1. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

  1. Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.
  2. Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.
  3. Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?
  4. Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ.

Праверце свае адказы на слайдзе, прастаўце балы ў ліст самаацэнкі

  1. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём. 

Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

Паведамленне вучня-этнографа

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі этнографа выступіў вучань.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак – зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада – лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацвер – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саламянае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

 

  1. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

 

Этнаграфічная лабараторыя  “Святочны стол”

Працуйце камандай.

  1. Размяркуйце кожную назву стравы аднаму вучню.
  2. Разгледзьце стравы. Знайдзіце кожнай страве назву і тлумачэнне.
  3. Устаўце прапушчаныя літары ў сваім слове і тлумачэнні, назавіце літары, растлумачце іх правапіс
  4. Зрабіце рэкламу кожнай страве. Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

 

С..л..дзец

В..рашчака

Крупнік

Куцця масл..нічная

Студзіна

 

Рыба, якая ўжываецца ў ежу ў салёным і вэнджаным выгл..дзе

Рэдкая мучная страва з м..сам, каўбасой, рознымі прыправамі

Крупяны суп; крупеня, забелены прасяны крупнік

Каша з ячных або іншых круп

Студзіна і – квашаніна, халадзец

 

Творчая лабараторыя. Лялька “Масленіца”

Працуем камандай

Размяркуйце ролі

1 і 2 вучань працуе з паперай

3 вучань дапамагае склейваць

4 вучань – праца са словамі з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”. Устаўце літары, растлумачце правапіс.

 

Н..дзеля на Масленічным тыдні – апошні дзень перад В..лікім постам.

У гэты дзень  праводзілі зіму, Масл..ніцу. Пудзіла апошні раз вадзілі па в..сцы і спальвалі на в..лікім вогнішчы.

Спальванне суправаджалася песнямі, танцамі. Карагодамі пратоптвалі снег да той пары, пакуль пад нагамі не праглядвалася чорная з..мля. Гэтымі рухамі абуджалі з..млю.

У некаторых рэгіёнах усходняга Палесся апошні дзень Масленіцы стаў дн..м, калі гукалі-зазывалі в..сну.

 

 

Дамашняе заданне

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем бліны”

Св..точныя в..сновыя бліны (адна порцыя)

 

1 ..йка

 

1 шкл..нка малака

 

0, 2 сталовыя лыжкі цукру

 

1 шкл..нка мукі

 

 

 

Св..точныя в..сновыя бліны (на тры порцыі)
  1. Падлічыце прапорцыі на тры порцыі, запішыце ў другі слупок.
  2. Знайдзіце словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”, устаўце літары, растлумачце арфаграмы.
  3. Прыдумайце і запішыце свае прыклады на гэта правіла.

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

  • “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт бліноў (калі можаце, напячыце бліны)

 

            Песня-карагод “Жавароначкі, прыл..ціце”

Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, растлумачце іх правапіс

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     В..сну красную прын..сіце,

                     Каб сон..йка засв..ціла,

                     Каб снег белы растапіла,

                     Каб садзікі раскв..ціла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     З..млю-матухну абудзіце

                     І дожджыкам напаіце,

                     Каб травачкі нарасціла,

                     Каб волікаў накарміла.

 

                     Жавароначкі, прыл..ціце,

                     Цёпла лец..йка прын..сіце,

                     А зімачку прыб..рыце,

                     Бо зімачка надаела –

                     Нам хлебушкі пераела.

                   

 

  1. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

  1. Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

  1. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

  1. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

Вы правяраеце свае тэставыя заданні, балы прастаўляеце ў лісты самаацэнкі.

  1. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто? (Хто з’яўляецца галоўным персанажам свята масленіцы?)

Што? (Што гатуюць на Масленіцу?)

Калі? (Калі адзначаецца Масленіца у гэтым годзе?)

Дзе?   (Дзе спатрэбяцца веды пра аправапіс літар е, ё, я?)

Як? (Як пішацца літара е ў запазычаных словах?)

  1. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

 

       Працягніце, калі ласка, выраз:

  • сёння на ўроку я зразумеў…
  • урок даў мне для жыцця…
  • пасля ўрока мне захацелася

 

  1. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Масленіца …”

Знайсці і вывучыць масленічныя песні, падкрэсліць словы з арфаграмай “Правапіс е, ё, я”

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п

 

Самастойная работа

Праца з гексамі

Дамашняе заданне

Праца з тэкстам

1.      Тэст

2.      Лабараторыі

Усяго

 

1 бал (калі ўсё правільна), 0 – калі сць памылкі

1 бал за адно заданне (4 балы)

1-2 заданне – па 1 балу,

3 заданне – 3 балы

(5 балаў)

 

 

 

 

 

 

Праца з тэкстам

Масл..ніца… Гэта св..та не мае ў кал..ндары канкрэтнай даты, а пачынаецца за восем тыдняў да Вялікадня. Працягваецца Масл..ніца тыдзень, які так і называецца – масл..нічны або сырны.

Паходжанне назвы “Масл..ніца” зв..зваецца з парой, калі пачыналася новае малако, а затым тварог і масла. Пагэтаму ўзнікла традыцыя пакланення Воласу, што з’..ўляўся ап..куном жывёлы. На Беларусі Масл..ніца, як провады зімы, накладваліся на Гуканне в..сны.

У гэтым годзе  Масл..ніца св..ткуецца ў пачатку сакавіка.

 

1.      Дайце тэксту назву і вызначце яго тэму.

2.       Растлумачце паходжанне назвы “Масленіца”.

3.       Якому богу ў свята пакланяліся беларусы?

4.      Выпішыце словы з прапушчанымі літарамі, абгрунтуйце свой адказ

АДКАЗЫ

1.______________________________________

2.______________________________________

_______________________________________

3.______________________________________

_______________________________________

4. _____________________________________

_______________________________________

_______________________________________

 

За кожнае заданне адзін бал

Усяго:

Тэставыя заданні

2.      Літара я пішацца:

а) у першым складзе перад націскам;

б) у паслянаціскных складах;

в) у словах з каранёвым я незалежна ад месца націску;

г) у другім, трэцім складзе перад націскам.

2. Літара е пішацца:

а) у запазычаных словах у першым складзе перад націскам;

б) заўсёды пішацца пад націскам;

в) у словах ед-, ет-;

г) у іншых ненаціскных складах (акрамя першага)літара е захоўваецца .

3. Устаўце прапушчаныя літары

З..л..нь – з..лёны, з..л..наваты.

Ц..гнік – ц..гнікі.

Л..генда, к..фір, Г..расім, м..даль, с..ржант, пл..яда, с..рвіз.

 

Адказы :

1.____________________________

 

 

 

 

 

2.____________________________

 

 

 

 

 

 

3._________________________________

 

___________________________________

 

_____________________________________

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 3

 

Балы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         Тэма: Парадкавыя лічэбнікі, іх скланенне і правапіс

         Мэта: Садзейнічаць засваенню вучнямі значэння парадкавых лічэбнікаў, іх граматычнай суаднесенасці з адноснымі прыметнікамі і сувязі з колькаснымі лічэбнікамі, сінтаксічнай ролі ў сказе. Выпрацоўваць уменні выдзяляць словазлучэнні з парадкавымі лічэбнікамі, вызначаць род, лік і склон, сінтаксічную ролю ў сказе; правільна змяняць разнастайныя групы парадкавых лічэбнікаў; ужываць ва ўласным вусным і пісьмовым маўленні. Развіваць маўленчую дзейнасць вучняў, іх эстэтычны густ. Выхоўваць паважлівыя адносіны да культуры свайго народа, далучаць вучняў да непаўторнасці, незвычайнасці, самабытнасці свят беларусаў.

         Тып урока: вывучэнне новага матэрыялу.

         Тэматычная арганізацыя ўрока: дыдактычны матэрыял на тэму “Беларускія святы. Масленіца”.

         Педагагічныя тэхналогіі: дыферэнцыяцыя, праца ў групах, элементы развіцця крытычнага мыслення.

         Абсталяванне: Красней, В. П., Лаўрэль, Я. М., Рачэўскі, С. Р. Беларуская мова: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукацыйных устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / В. П. Красней, Я. М. Лаўрэль, С. Р.Рачэўскі. – Мінск: НІА, 2009; карткі з заданнямі, табліца “Парадкавыя лічэбнікі”, выстава кніг пра Масленіцу, каляровыя лісткі паперы (сонейкі), частаванне (бліны, прысмакі)

Эпіграф

Масленіца-прыгажуня.

30 сястра ў братоў,

40 ўнучка ў бабулечак,

3 дачка ў матулечак.

Кветачка, ягадка, птушачка.

Ход урока

  1. Арганізацыйны этап

         1.1 Эмацыянальны настрой

Настаўнік. Добры дзень, паважаныя вучні!  Добры дзень, шаноўныя госці!

І хоць на вуліцы мароз і ўсё бялютка ад снегу, ідзе пара спяваць і весяліцца.

Хай толькі добры настрой, сонечная ўсмешка суправаджаюць вас на працягу цікавай работы.

         1.2 Інсцэніроўка

У клас уваходзяць вучні, у руках якіх выявы сонейка, птушкі

         1 вучань.  Добры дзень у хату, весялосці вам і радасці. Так да вас спяшаліся.

         2 вучань. З Зімою хочам развітвацца, а чакаем Вясну-красну. Паглядзіце на наша сонейка, веснавое яно.

         3 вучань. Птушка- птушачка, адчыняй вясну, замыкай зіму!

         1 вучань. Дзе ж вясна-красна, вясна-масленіца? Мы вясну чакаем, мы вясну гукаем!

         2 вучань. Ой, як смачна пахне блінамі. Колькі ласункаў на стале.

         Усе разам. Прыйдзі, прыйдзі, Вясна, у нас сёння Масленіца!

         1.3 Уступнае слова настаўніка

         Узнікненне Масленіцы абумоўлена  доўгай і суровай зімой, жаданнем перад пачаткам вясны закончыць зімовыя будні, падрыхтавацца да пачатку палявых работ, да новага перыяду жыцця. Назва свята звязана з тым, што на апошнім тыдні перад пачаткам Вялікага посту не дазвалялася ўжываць мяса, а толькі масла, рыбу і малочныя прадукты.

Наша Масленіца гадавая.

Яна госцейка дарагая.

  1. Інфармацыйны этап

         2.1 Запіс даты ў сшыткі, пропуск аднаго радка для тэмы ўрока.

         2.2 Зварот да эпіграфа

         - Прачытайце эпіграф. Паглядзіце, якой прывабнай  выглядае Масленіца ў песні.

         - Якія мастацкія сродкі дапамагаюць убачыць яе прыгажосць і хараство?

(параўнанні: прыгажуня, кветка, ягадка, птушачка;

словы з памяншальна-ласкальнымі суфіксамі).

         -Масленіца багатая на родных. Назавіце лічэбнікі, якія дапамагаюць іх падлічыць?

         -Запішыце спалучэнне лічэбнікаў з назоўнікамі, лічэбнікі - словамі, вызначце разрад паводле значэння?

(Трыццатая, саракавая, трэцяя – парадкавыя)

         -Зыходзячы з гэтага задання, паспрабуйце вызначыць тэму ўрока?

         -Якія мэты мы павінны вырашыць на ўроку? На слайдзе запісаны апорныя словы, якія дапамогуць іх сфармуліраваць:

1) вучыцца…; 2) развіваць…; 3) выхоўваць…

         Настаўнік. Сення на ўроку мы павінны садзейнічаць засваенню значэння парадкавых лічэбнікаў, выпрацоўваць уменні выдзяляць словазлучэнні з парадкавымі лічэбнікамі, вызначаць род, лік, склон, сінтаксічную ролю ў сказе; правільна змяняць парадкавыя лічэбнікі; ужываць ва ўласным маўленні. Пазнаёміцца са святам – Масленіца.

Выхаваўчую мэту мы вызначым у канцы ўрока.

  1. Асэнсаванне зместу вывучанага матэрыялу, праверка дамашняга задання

Настаўнік. Толькі перш чым пазнаёміцца са святам, давайце папрацуем з пройдзеным матэрыялам і праверым дамашняе заданне.

         3.1 Размінка “Лічбавы дыктант”

Настаўнік. Дзеці, ад вас патрабуецца правільна адрэагаваць на сцвяржэнні настаўніка. Калі вы лічыце сцвярджэнне правільным, то стаўце “1”, калі не – “0” ( 1 вучань  каля дошкі, 1 вучань правярае)

  1. Лічэбнік – часціна мовы, якая абазначае лік, колькасць прадметаў, парадак прадметаў пры лічэнні (1).
  2. Па складзе лічэбнікі падзяляюцца на простыя і састаўныя (0).
  3. Колькасныя лічэбнікі падзяляюцца на дробавыя і зборныя (0).
  4. Колькасныя лічэбнікі змяняюцца толькі па склонах, акрамя слоў адзін, два (1).
  5. Колькасныя лічэбнікі ў сказе звычайна бываюць азначэннем (0).

Адказ: 10010

         Настаўнік. Мы з вамі паўтарылі тэарэтычныя пытанні па лічэбніку, вы добра справіліся.

         3.2  “Падумай і запішы правільна”

         На дошцы запісаны лічэбнікі, запішыце, устаўце прапушчаныя літары

(1 вучань каля дошкі, усе разам правяраюць)

Пяц..дз..сят, сем..дз..сят, дзевяц..сот, восем..дз..сят, шэсц..дз..сят, сем.., два..цаць, пяц..сот, восем.. .

         Настаўнік. Вы справіліся з заданнем, правапіс складаных лічэбнікаў заўсёды выклікае  цяжкасці. 

         3.3 Праца вучняў з дамашнім заданнем

 2 вучні - скланенне састаўных лічэбнікаў, 3 вучні – праца з карткамі

Н. Восемсот пяцьдзясят метраў                  Трыста семдзесят рублёў

Р. Васьмісот пяцідзесяці метраў                 трохсот сямідзесяці рублёў

Д. Васьмістам пяцідзесяці метрам              тромстам сямідзесяці рублям

В. Восемсот пяцьдзясят метраў                   трыста семдзесят рублёў

Т. Васьмюстамі пяццюдзесяццю метрамі  трымастамі сямюдзесяццю рублямі

М. (Аб) васьмістах пяцідзесяці метрах       трохстах сямідзесяці рублях

         Настаўнік. Пры скланенні састаўных  колькасных лічэбнікаў змяняецца кожнае слова.

  1. Знаёмства з новым матэрыялам

         Настаўнік.. А зарам  знаёмімся з новым матэрыялам.

 

 

         4.1

         Настаўнік. Папрацуйце з матэрыялам падручніка , параграф 48, старонка 170-171

         4.2 Запаўненне кластара (праца па групах)

Настаўнік. Першая група запаўняе першы слупок табліцы, другая група – другі, трэцяя – трэці.

1 група – парадак пры лічэнні, ад колькасных, утвараюцца ад колькасных з дапамогай суфіксаў -н-, -ав-, бяссуфіксным спосабам.

2 група – род, лік, склон, як прыметнікі

3 група – простыя, складаныя – як прыметнікі,  састаўныя – апошняе слова;

 -тысячны, -мільённы, -мільярдны – у адно слова.

Настаўнік. Вы стаміліся?  Давайце адпачнём.        

5 . Псіхалагічны эцюд “Снегапад”

Устаньце, калі ласка. Заплюшчыце вочы і ўявіце снегапад. Сняжынкі падаюць зверху, падстаўце ім свае далоні. Снег гусцее, гусцее. Падзьміце на сняжынкі, пагрэйце шчокі, апусціце рукі. Вось і сонейка выглянула. Хутка прыйдзе вясна. Ад гэтага вам прыемна, хораша…

  1. Замацаванне новага матэрыялу

Настаўнік. Зачакалася Масленіца нас? Давайце пазнаёмімся з тэкстам.

         6.1 Праца з тэкстам

Масленіца

Масленіца – адзінае язычніцкае свята, прызнанае праваслаўнай царквой.

Яно не мае ў календары канкрэтнай даты, а пачынаецца за 8 тыдняў да Вялікдня (у прамежку ад 7 лютага да 14 сакавіка), або за 7 дзён да перадвелікоднага сямітыднёвага посту. Працягваецца Масленіца роўна тыдзень, які так і называецца – масленічны або сырны.

У 2014 годзе Масленіца святкуецца з 24 лютага па 2 сакавіка.

         -Вызначце стыль і тып тэксту?

         -Назавіце спалучэнні колькасных лічэбнікаў з назоўнікамі?

         -Якую стылёвую рысу тэксту “падкрэсліваюць” лічэбнікі? (дакладнасць)

         -Выпішыце словазлучэнні з парадкавымі лічэбнікамі словамі, вызначце род, лік, склон. Назавіце сінтаксічную ролю ў сказе

( Ад сёмага лютага, да чатырнаццатага сакавіка, з дваццаць чацвёртага лютага, па другога сакавіка – м. р., адз. л, Р. скл, азначэнне;

У дзве тысячы чатырнаццатым годзе – м. р., адз. л.,М. скл, азначэнне)

         Настаўнік. Парадавыя лічэбнікі змяняюцца па родах, ліках, склонах, у сказе з’яўляюцца азначэннем.

         6.2 Паведамленне вучня-гісторыка

         Настаўнік. А зараз старонка “Цікава ведаць”. У ролі гісторыка выступіла вучаніца.

Паслухайце, як святкавалася Масленіца кожны дзень

         Вучань. Кожны дзень Масленічнага тыдня меў сваю назву і сімвалічнае напаўненне:

         Панядзелак – сустрэча.

         Трэба было змайстраваць з саломы ляльку-масленіцу, задобрыць салодкім.

         Аўторак-зайгрышы.

         Моладзь з раніцы ладзіла катанне з ледзяных і снежных горак, выглядалі сабе суджаных.

         Серада-лакамка.

         Цешчы (маці жонкі) запрашалі зяцёў на бліны.

         Чацверг – шчыры чацвертак.

         Гулялі на “ўсю катушку”.

         Пятніца – цешчыны вячоркі.

         Зяць карміў любімую цешчу блінамі.

         Субота – залоўчына гасцяванне.

         Маладая нявестка запрашала сваіх бацькоў ў дом мужа на бліны.

         Нядзеля – провады Масленкі, або Даравальная нядзеля.

         Прасілі прабачэнне ва ўсіх, спальвалі саломеннае пудзіла, а попел развейвалі па полі – на добры ўраджай.

         Настаўнік. Звярніце ўвагу на кніжную выставу. Хочаце больш даведацца пра свята? Хочаце ведаць, як святкуюць яго ў розных краінах і на нашай Гомельшчыне, абавязкова пазнаёмцеся з кнігамі. Чытайце, станавіцеся бліжэй да традыцый народа.

         6.3 Творчая лабараторыя “Масленічныя бліны”

         Настаўнік. Неабходна было скласці рэцэпт бліноў, выкарыстаўшы лічэбнікі.

         Адзін вучань каля дошкі, праца ў парах: праслухайце, колькасныя лічэбнікі замяніце на парадкавыя, адзін парадкавы лічэбнік праскланяйце вусна.

Бліны на дражджах

Адзін кілаграм пшанічнай мукі

Тры яйкі

Адзін літр малака

Сто грамаў масла ці маргарыну

Пяцьдзясят грамаў цукру

Дзесяць грамаў солі

Трыццаць грамаў дражджэй

 

(Адказы: першы, трэці, соты, пяцідзясяты, дзясяты, трыццаты)

         Настаўнік. Вы навучыліся ўтвараць парадкавя лічэбнікі, скланяць іх.

         6.4 Правапіс парадкавых лічэбнікаў

1 вучань працуе самастойна каля дошкі

Ш..сцідз..сяты, вас..місоты, 5-тысячны, 6-мільённы, 37-мільённы.

         Настаўнік. Будзьце ўважлівымі, правапіс гэтых слоў неабходна запомніць.

  1. Кантроль ведаў і ўменняў па тэме ўрока

Настаўнік. Для замацавання вашых ведаў выканайце тэст.

         7.1 Выкананне тэставага задання

( 1 вучань каля дошкі, вучні самастойна, затым узаемаправерка)

Тэст

  1. Адзначце парадкавыя лічэбнікі

а) адзін;

б) сто;

в) трэці;

г) пяцітысячны.

  1. Адзначце правільную форму спалучэння парадкавага лічэбніка з назоўнікам – шостага лютага

а) м. р., адз. л., Н. скл.;

б) н. р., адз. л., Р. скл.;

в) м. р., адз. л., Р. скл.

  1. Як трэба пісаць словы (сямі)тысячны, (дваццаці)(сямі)мільённы

а) абодва словы трэба пісаць разам;

б) абодва словы трэба пісаць асобна;

в) першае слова – разам, другое слова – асобна.

Адказы: 1в,г  2 в  3 а

  1. Падагульненне

Настаўнік. Для падагульнення вашых ведаў выкарыстаем сінквейн да слова нашай тэмы – парадкавы (вусна)

         8.1 Запаўненне сінквейна

Парадкавы

Просты складаны састаўны

Лічыць удакладняе змяняе

Парадак прадмета пры лічэнні

Лічэбнік

         Настаўнік.  Дзеці, давайце вызначым тую выхаваўчую мэту, пра якую мы пачалі гаварыць на пачатку ўрока (вучні разважаюць)

         Мы павінны выхоўваць паважлівыя адносіны да культуры, мовы, народных звычаяў свайго народа.

Настаўнік. Антуан Дэ Сэнт-Экзюперы ў сваім творы “Маленькі прынц”сказаў:

  • Трэба прытрымлівацца абрадаў, - папрасіў Ліс.
  • А што такое абрады? – спытаў Маленькі прынц.
  • Гэта нешта даўно забытае, нешта такое, ад чаго адзін які-небудзь дзень становіцца непадобным на ўсе астатнія дні, адзін час – на ўсе іншыя часы.

Хочацца, каб гэты дзень і час пакінуў у вашых сэрцах цеплыню і пяшчоту, радасць і усмешкі.

  1. Дамашняе заданне (на выбар)

         1)Параграф 48, пр. 330

         2) Скласці выказванне “Масленіца. Якая яна ў маім уяўленні”

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак
  2. Рэфлексія

         Вучні падыходзяць да дошкі, на ёй прымацаваны дзве птушкі

Сонейка жоўтае – актыўна працаваў на ўроку, усё зразумеў.

Сонейка чырвонае – не ўсё зразумеў на ўроку, неабходна папрацаваць яшчэ дома.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Заданне “Падумай і запішы правільна”

Пяц..дз..сят, сем..дз..сят, дзевяц..сот, восем..дз..сят, шэсц..дз..сят, сем.., два..цаць, пяц..сот, восем.. .

 

Праца з тэкстам

Масленіца

Масленіца – адзінае язычніцкае свята, прызнанае праваслаўнай царквой.

Яно не мае ў календары канкрэтнай даты, а пачынаецца за 8 тыдняў да Вялікдня (у прамежку ад 7 лютага да 14 сакавіка), або за 7 дзён да перадвелікоднага сямітыднёвага посту. Працягваецца Масленіца роўна тыдзень, які так і называецца – масленічны або сырны.

У 2014 годзе Масленіца святкуецца з 24 лютага па 2 сакавіка.

 

 

Тэст

  1. Адзначце парадкавыя лічэбнікі

а) адзін;

б) сто;

в) трэці;

г) пяцітысячны.

  1. Адзначце правільную форму спалучэння парадкавага лічэбніка з назоўнікам – шостага лютага

а) м. р., адз. л., Н. скл.;

б) н. р., адз. л., Р. скл.;

в) м. р., адз. л., Р. скл.

  1. Як трэба пісаць словы (сямі)тысячны, (дваццаці)(сямі)мільённы

а) абодва словы трэба пісаць разам;

б) абодва словы трэба пісаць асобна;

в) першае слова – разам, другое слова – асобна.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Парадкавыя лічэбнікі

Абазначаюць,

утвараюцца

 

 

Змяняюцца

Скланяюцца, правапіс

 

 

 

Тэма: Зваротак, знакі прыпынку

Мэта: плануецца, што к заканчэнню ўрока вучні будуць ведаць:

-вызначэнне зваротка;

- пастаноўку знакаў прыпынку пры зваротках;

- выкарыстанне слоў ветлівасці пры зваротках;

- пра свята Каляды.

умець:

-знаходзіць у тэксце сказы са звароткамі;

- расстаўляць знакі прыпынку пры зваротках;

- перабудоўваць сказы ў сказы са звароткамі;

-ствараць уласныя тэксты са звароткамі.

Задачы асобаснага развіцця:

садзейнічаць развіццю маналагічнага і дыялагічнага маўлення, фарміраванню пазнавальных уменняў;

ствараць умовы для выхавання шаноўных адносін да культуры, традыцый нашага народа.

Ход урока

 1.

Настаўнік. Палічыце, колькі разоў да гасцей, да вас звярнуліся на пачатку ўрока?

Настаўнік заходзіць у клас.

Добры дзень у хату! Прывітанне, паважаныя госці, дарагія вучні. Я са Шчодрай іду, на ўвесь свет радасць нясу.

Хлопчыкі, добра будзем працаваць, адзавіцеся?

Дзяўчаткі, атрымаем самы вялікі бал, адклікнецеся.

А гэта што за госці? Толькі зачараваныя нейкія? Дзеткі, давайце скажам: “Госцейкі, прачніцеся”.

(вучні спяваюць, граюць)

Падлічылі, колькі разоў звярнуліся да ўсіх на пачатку ўрока. Паглядзіце на доску, расшыфруйце нашы малюнкі.

Тэма, мэта ўрока

Настаўнік

Наша мэта размяшчаецца на стале – гэта лялька. Гледзячы на яе, вы помніце, што зваротак – галоўнае слова на ўроку, усе заданні  пачынаюцца толькі са зваротку, зваротак – наша мэта.

Настаўнік. А зараз, мае дарагія вучні,  звернемся да свята.

Каляды – адно з самых містычных святаў у старажытных славян.  Першы дзень калядаў звычайна прыходзіўся на 23-24 снежня па сучасным стылі, лічыўся пачаткам астранамічнага новага года. На каляды "нараджалася новае сонца", час "паварочваўся на вясну". Новае сонца ўвасаблялася ў вобразе дзіцяці, выкрадзенага лютай вядзьмаркай Зімою, каторая ператварыла яго ў ваўка. Але гарачыя промні маладога сонца спальваюць ваўчыную скуру, яно вызваляецца з палону цёмных сіл і пакрысе "сталее", з кожным днём набіраючы сіл да вясны.

Само слова "каляды" мае паходжанне ад лацінскага "календы", а таксама ад старажытнай назвы сонечнага дыску – Кола.

Замест звычайнай у нашыя часы навагодняй яліны асноўным упрыгожаннем хаты таго часу быў сноп збожжа, які уносілі у хату ў першы дзень Каляд і трымалі там да апошняга. Замест снапа магла быць і саламяная лялька, якая ўяўляла сабой нованароджаны год.

 

  1. Праверка дамашняга задання

Індывідуальныя заданні, заданні на дошцы, праверка дамашняга задання на пачатку ўрока.

1)Адна група працуе з лагічна-смыславымі гексамі.

2)Група дзяцей атрымала заданне-эксперымент. ( Зрабіце апытванне на вуліцы ў незнаёмых людзей, дома  -   у сваіх родных. Пры гэтым вы павінны звяртацца на беларускай мове, выкарыстоўваючы зваротак і ветлівыя словы.

  • Напрыклад: Добры дзень, дзядзечка (???????).
  • Як вы ставіцеся да беларускай мовы?
  • Што вы ведаеце пра калядныя святы?

 

Графічная работа

  1. “Калі ласка, сядайце, дзеці, за стол, бо бацька вас чакае на куццю”.
  2. “Ну, хопіць, гаспадынька, сядай, будзем пачынаць святочную вячэру”.
  3. “Дзяўчаткі, аддайце курам скарыначку з куцці”.
  4. “Мароз! Ідзі куццю есці”, - гаспадар крычыць.
  5. “Раней лічылася, хто выцягне з-пад абруса найбольшую сяніну, той пражыве найбольш гадоў. Цяпер давайце паварожым, хлопчыкі”.

(Вучні мяняюцца сшыткамі, правяраюць, эталон на дошцы)

 

 Калі ў вас усё правільна, на лісце самаацэнкі пастаўце 1 бал.

Настаўнік. Давайце правядзем размінку для вачэй. Каляды не абыходзіліся і без “калядавання” Моладзь збіралася разам, пераапраналіся ў розных жывёл (мядзведзь – увасабляў Велеса, каза, конь – сімвалы дастатку, багацця, бусел –удача, лад).

  1. Праца з тэкстам

(настаўнік чытае)

Каляды – свята вясёлае. Асаблівае месца ў святкаванні Каляд адводзілася абрадаваму сталу і святочным стравам. Пад абрус на стол клалі сена. Яно нагадвала пра тое, што Ісус Хрыстос ляжаў у яслях з сенам. Галоўнай стравай  Калядаў была куцця (ячневая каша з дабаўленнем мёду, арэхаў, шкварак). Варылі яе незвычайна: ноччу жанчына ішла за зернем, а старэйшы мужчына – па ваду. Ваду і зерне нельга было чапаць да таго моманту, як будзе гатова печка. Нарыхтаваная такім чынам куцця павінна была надаваць усім здароўя, моцы, удачы. Пачынаў вячэру гаспадар, акрамя таго за стол запрашалася ўся сям’я, а таксама памерлыя  продкі. Рэшткі куцці падкідвалі пад столь, каб ячмень наступным годам урадзіў высокі. Пасля гэтага крупы скормлівалі хатнім птушкам. На асобнай талерачцы была і каша дзеда Зюзі, зімовага бога, каб улагодзіць яго, бо маразы ў перыяд Каляд былі самымі моцнымі за ўсю зіму.

  1. Дайце тэксту назву.
  2. З якой мэтай варылі куццю незвычайным спосабам?
  3. Запішы гэты сказ пабуджальным: Пад абрус на стол клалі сена.
  4. Змяні сказы так, каб у іх з’явіліся звароткі, расстаўце знакі прыпынку:

Жанчына ішла за зернем.

Мужчына набіраў вады.

Прыйдуць хутка Каляды.

Настаўнік. Адказы на слайдзе, праверце і пастаўце 4 балы за правільна зробленыя заданні.

  1. Хвілінка-адпачынка

Настаўнік. А зараз адпачнём.  Гаспадары давалі ў падзяку за калядаванне розныя прысмакі. Часцей за ўсё гэта былі арэхі, семечкі, пернікі і печыва, сухафрукты, пазней – цукеркі. Адмовіць калядоўшчыкам у пачастунках было тое самае, што наклікаць на сябе няміласць.

Вельмі распаўсюджанымі былі ў гэты час гульні “Арэхі”, “Ручаёк”.

Гульня “Арэхі”

Найбольш папулярнай гульнёй у калядныя вечары была “Арэхі”, або як яе яшчэ называлі “Цот ці лішка?”. Адзін з гульцоў браў жменю арэхаў і пытаўся ў другога, цотная ці няцотная колькасць арэхаў. Калі называўся правільны лік, то адгадаўшы атрымліваў гэтыя арэхі, калі – не, то абавязаны быў вярнуць сябру столькі арэхаў, колькі было ў руцэ.

( 2 групы гуляюць).

  1. Творчая лабараторыя

А зараз звяртаемся да творчай лабараторыі “Жыцце пражыць - не поле перайсці”

2 групы працуюць

  1. Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем Куццю”

 

  1. Этнаграфічная лабараторыя “З беларускага куфра”

1 група

Куцця

Адна порцыя

1.     Ячневыя крупы – 50 гр.

2.     Вада – 100 гр.

3.     Цукар – 1 сталовая лыжка

4.     Соль – 0,5 чайнай лыжкі

5.     Алей – 1 сталовая лыжка

6.     Мандарын  – дзве долькі

 

Прыгатаваць на тры порцыі

 

1. Ячневыя крупы – …..       гр.

2. Вада –                  ……         гр.

3.Цукар –         ……        сталовая лыжкі

4.Соль –           ……       чайнай лыжкі

5.Алей –          ……        сталовая лыжка

6. мандарын –          ……       долек

 

 

 

 

Матэматычная лабараторыя “Прыгатуем Куццю”

 

Працуем камандай. Размяркуйце свае ролі. Адзін лічыць, другі запісвае, трэці адмярае, чацвёрты дабаўляе.

Прыгатуйце Куццю на 3 порцыі, падлічыўшы і запісаўшы новыя прапорцыі ў другі слупок.

 

Прэзентуйце свой рэцэпт, выкарыстоўваючы звароткі, пачынаючы наступнымі словамі:

  • “Паважаныя госці, вучні нашага класа, мы прадстаўляем рэцэпт Куцці.

…………. ,                          раскажыце пра прапорцыі на тры порцыі куцці.

(імя вучня, які выконваў гэта заданне)

………,           якія вы дабаўлялі інгрэдыенты?

(імя вучня)

 

  • Куцця атрымаецца смачнай. Дарагія госці, дзеці, паспрабуйце прыгатаваць, вам вельмі спадабаецца!!!

 

 

 

2 група

Працуйце камандай.

Размяркуйце кожную прыладу працы аднаму вучню.

Разгледзьце прылады працы. Знайдзіце кожнай прыладзе назву і тлумачэнне.

Зрабіце рэкламу кожнай прылады працы.

Пачынайце сваё выказванне звароткамі.

Прылада для гладжання, разгладжвання бялізны, адзення.

Прылада для ручнога прадзення ў выглядзе круглай драўлянай палачкі з завостранымі канцамі, патоўшчанай унізе. 

Дэталь у ткацкім станку, якая мае форму чоўна, з пражай для пракладвання ўточнай ніці. 

 Прылада для часання воўны, ільну.

 Прыстасаванне для разгладжвання, качання бялізны.

 Вузкі прадаўгаваты кавалак тканіны, спецыяльна прызначаны для выцірання твару, рук, цела ці пасуды. 

 

ПРАС

ВЕРАЦЯНО

ЧАСАЛКА

КАЧАЛКА

ЧАЎНОК

РУЧНІК

 

  1. Тэставыя заданні

Астатнія працуюць з тэставымі заданнямі

Тэст

  1. Дапішыце прапушчанае слова у вызначэнні зваротка:

Зваротак – слова (спалучэнне слоў), што абазначае …….. ці прадмет, да якіх звяртаюцца.

  1. Выберы правільны адказ

А) зваротак не з’яўляецца членам сказа;

Б) Зваротак з’яўляецца членам сказа;

В) Зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца толькі коскамі;

Г) зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца коскамі ці клічнікам.

  1. Адзначце сказы, у якіх неабходна паставіць знакі прыпынку пры зваротку.

А) Добры вечар гаспадары весялосці вам і радасці.

Б) Мір вашаму дому, быць пірагу ядому.

В) Прыйшлі да вашае хаты, каб была твая сям’я багата.

Г) Гаспадынька ты пусці пашчадраваці ды цябе павіншаваці.

  1. Утвары сказы са звароткамі

А) Гаспадар устае і крычыць на цыганаў.

Б) Сеюць дзяўчаты лён на Каляды.

В) Хлопцы слухаюць пра варажбу на сон.

Г) Хадзілі бабулі на Каляды пад вокнамі.

(Вучні правяраюць свае тэсты, уносяць адзнакі у ліст самакантролю)

  1. Падвядзенне вынікаў

Прыем “пяць пытанняў”

Хто?

Што?

Калі?

Дзе?

Як?

  1. Рэфлексія

Прыём “Завяршы фразу”

Я даведаўся…

Я змог…

Я навучыўся…

Я зразумеў, што…

Мяне здзівіла…

Мне было цікава…

Мне захацелася…

Я задумаўся над тым, што…

  1. Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне”Каляды…”

Знайсці і вывучыць калядныя песні, выкарыстоўваючы зваротак

  1. Выстаўленне і каменціраванне адзнак

 

 

 

 

 

 

 

 

Ліст самаацэнкі вучня……………………………………………………

№ п/п

 

1.      Графічная работа

2.      Праца з гексамі

Праца з тэкстам

1.      Тэст

2.      Лабараторыі

Усяго

 

1 бал

1 бал за адно заданне (4 балы)

1-3 заданне – па 1 балу,

4 заданне – 2 балы

(5 балаў)

 

 

 

 

 

 

 

 Тэкст

Каляды – свята вясёлае. Асаблівае месца ў святкаванні каляд адводзілася абрадаваму сталу і святочным стравам. Пад абрус на стол клалі сена. Яно нагадвала пра тое, што Ісус Хрыстос ляжаў у яслях з сенам. Галоўнай стравай  калядаў была куцця (ячневая каша з дабаўленнем мёду, арэхаў, шкварак). Варылі яе незвычайна: ноччу жанчына ішла за зернем, а старэйшы мужчына – па ваду. Ваду і зерне нельга было чапаць да таго моманту, як будзе гатова печка. Нарыхтаваная такім чынам куцця павінна была надаваць усім здароўя, моцы, удачы. Пачынаў вячэру гаспадар, акрамя таго за стол запрашалася ўся сям’я, а таксама памерлыя  продкі. Рэшткі куцці падкідвалі пад столь, каб ячмень наступным годам урадзіў высокі. Пасля гэтага крупы скормлівалі хатнім птушкам. На асобнай талерачцы была і каша дзеда Зюзі, зімовага бога, каб улагодзіць яго, бо маразы ў перыяд каляд былі самымі моцнымі за ўсю зіму.

  1. Дайце тэксту назву.
  2. З якой мэтай варылі куццю незвычайным спосабам?
  3. Запішы гэты сказ пабуджальным: Пад абрус на стол клалі сена.
  4. Змяні сказы так, каб у іх з’явіліся звароткі, расстаўце знакі прыпынку:

Жанчына ішла за зернем.

Мужчына набіраў вады.

Прыйдуць хутка Каляды.

 

Тэст

  1. Дапішыце прапушчанае слова у вызначэнні зваротка:

Зваротак – слова (спалучэнне слоў), што абазначае …….. ці прадмет, да якіх звяртаюцца.

  1. Выберы правільны адказ

А) зваротак не з’яўляецца членам сказа;

Б) Зваротак з’яўляецца членам сказа;

В) Зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца толькі коскамі;

Г) зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца коскамі ці клічнікам.

  1. Адзначце сказы, у якіх неабходна паставіць знакі прыпынку пры зваротку.

А) Добры вечар гаспадары весялосці вам і радасці.

Б) Мір вашаму дому, быць пірагу ядому.

В) Прыйшлі да вашае хаты, каб была твая сям’я багата.

Г) Гаспадынька ты пусці пашчадраваці ды цябе павіншаваці.

  1. Утвары сказы са звароткамі

А) Гаспадар устае і крычыць на цыганаў.

Б) Сеюць дзяўчаты лён на Каляды.

В) Хлопцы слухаюць пра варажбу на сон.

Г) Хадзілі бабулі на Каляды пад вокнамі слухаць.

 

Тэст

1.      Дапішыце прапушчанае слова у вызначэнні зваротка:

Зваротак – слова (спалучэнне слоў), што абазначае …….. ці прадмет, да якіх звяртаюцца.

2. Выберы правільны адказ

А) зваротак не з’яўляецца членам сказа;

Б) Зваротак з’яўляецца членам сказа;

В) Зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца толькі коскамі;

Г) зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца коскамі ці клічнікам.

3. Адзначце сказы, у якіх неабходна паставіць знакі прыпынку пры зваротку.

А) Добры вечар гаспадары весялосці вам і радасці.

Б) Мір вашаму дому, быць пірагу ядому.

В) Прыйшлі да вашае хаты, каб была твая сям’я багата.

Г) Гаспадынька ты пусці пашчадраваці ды цябе павіншаваці.

4. Утварыце сказы са звароткамі

А) Гаспадар устае і крычыць на цыганаў.

Б) Сеюць дзяўчаты лён на Каляды.

В) Хлопцы слухаюць пра варажбу на сон.

Г) Хадзілі бабулі на Каляды пад вокнамі слухаць.

 

                                                                      

Адказы :

1.      ____________________________

 

 

 

 

2.      ____________________________

 

 

 

 

 

 

3. _________________________________

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.___________________________________

 

_____________________________________

 

 

 

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 1, 4 – 2

 

Усяго:

 

 

Каляды – свята вясёлае. Асаблівае месца ў святкаванні каляд адводзілася абрадаваму сталу і святочным стравам. Пад абрус на стол клалі сена. Яно нагадвала пра тое, што Ісус Хрыстос ляжаў у яслях з сенам. Галоўнай стравай  калядаў была куцця (ячневая каша з дабаўленнем мёду, арэхаў, шкварак). Варылі яе незвычайна: ноччу жанчына ішла за зернем, а старэйшы мужчына – па ваду. Ваду і зерне нельга было чапаць да таго моманту, як будзе гатова печка. Нарыхтаваная такім чынам куцця павінна была надаваць усім здароўя, моцы, удачы. Пачынаў вячэру гаспадар, акрамя таго за стол запрашалася ўся сям’я, а таксама памерлыя  продкі. Рэшткі куцці падкідвалі пад столь, каб ячмень наступным годам урадзіў высокі. Пасля гэтага крупы скормлівалі хатнім птушкам. На асобнай талерачцы была і каша дзеда Зюзі, зімовага бога, каб улагодзіць яго, бо маразы ў перыяд каляд былі самымі моцнымі за ўсю зіму.

 

1.      Дайце тэксту назву.

2.       З якой мэтай варылі куццю незвычайным спосабам?

3.      Запішы гэты сказ пабуджальным: Пад абрус на стол клалі сена.

4.      Змяні сказы так, каб у іх з’явіліся звароткі, расстаўце знакі прыпынку:

Жанчына ішла за зернем.

Мужчына набіраў вады.

Прыйдуць хутка Каляды.

 

АДКАЗЫ

1.______________________________________

2.______________________________________

_______________________________________

3.______________________________________

_______________________________________

4. _____________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

 

4 балы: 1 бал за правільны адказ

 

Балы:

Праца з тэкстам

 

Тэст

2.      Дапішыце прапушчанае слова у вызначэнні зваротка:

Зваротак – слова (спалучэнне слоў), што абазначае …….. ці прадмет, да якіх звяртаюцца.

2. Выберы правільны адказ

А) зваротак не з’яўляецца членам сказа;

Б) Зваротак з’яўляецца членам сказа;

В) Зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца толькі коскамі;

Г) зваротак на пісьме заўсёды выдзяляецца коскамі ці клічнікам.

3. Адзначце сказы, у якіх неабходна паставіць знакі прыпынку пры зваротку.

А) Добры вечар гаспадары весялосці вам і радасці.

Б) Мір вашаму дому, быць пірагу ядому.

В) Прыйшлі да вашае хаты, каб была твая сям’я багата.

Г) Гаспадынька ты пусці пашчадраваці ды цябе павіншаваці.

4. Утварыце сказы са звароткамі

А) Гаспадар устае і крычыць на цыганаў.

Б) Сеюць дзяўчаты лён на Каляды.

В) Хлопцы слухаюць пра варажбу на сон.

Г) Хадзілі бабулі на Каляды пад вокнамі слухаць.                                                                

Адказы :

3.      ____________________________

 

 

 

 

4.      ____________________________

 

 

 

 

 

 

3. _________________________________

 

 

 

 

 

4.___________________________________

 

_____________________________________

 

 

 

 

 

5 балаў:1 –1, 2 – 1, 3 – 1, 4 – 2

 

Балы:

 

Яраш Таццяна Леанідаўна Настаўнік беларускай мовы і літаратуры ДУА “Сярэдняя школа № 16 г. Мазыра” Вышэйшая адукацыя Катэгорыя "настаўнік-метадыст" Крэда:...
Открыть раздел Информация об учителе, кредо, награды, достижения
Паважаныя вучні! Прыміце самыя шчырыя віншаванні з надыходзячымі святамі- Новым годам і Раством. Жадаю здароўя, шчасця, выканання ўсіх жаданняў і мар. Вучыцеся выдатна!!!...
Открыть раздел Объявления
Асцярожна, галалёд! Асабліва ўважліва трэба ўзімку пераходзіць дарогу - машына на слізкай дарозе не зможа спыніцца адразу! Асцярожна, мароз!...
Открыть раздел Это интересно (важно, нужно) знать
Яраш Таццяна Леанідаўна Настаўнік беларускай мовы і літаратуры ДУА “Сярэдняя школа № 16 г. Мазыра” Вышэйшая адукацыя Катэгорыя "настаўнік-метадыст" Крэда:...
Открыть раздел Информация об учителе, кредо, награды, достижения
Паважаныя вучні! Прыміце самыя шчырыя віншаванні з надыходзячымі святамі- Новым годам і Раством. Жадаю здароўя, шчасця, выканання ўсіх жаданняў і мар. Вучыцеся выдатна!!!...
Открыть раздел Объявления
Асцярожна, галалёд! Асабліва ўважліва трэба ўзімку пераходзіць дарогу - машына на слізкай дарозе не зможа спыніцца адразу! Асцярожна, мароз!...
Открыть раздел Это интересно (важно, нужно) знать
Заданні спатрэбяцца вучням для праверкі сваіх ведаў Праца з тэкстам 1) Лічыцца, што зязюлі – кепскія маці....
Открыть раздел Материалы для самостоятельного изучения учащимися
Папрацуй у час канікул. Заданні вельмі цікавыя. Скразныя літары Запоўніце пустыя клеткі літарамі, каб у гарызантальных радках можна было прачытаць па дзесяць слоў:...
Открыть раздел Задания для самостоятельного выполнения учащимися
Папрацуй, новыя веды спатрэбяцца праз некаторы час....
Открыть раздел В помощь учащимся
Па завяршэнні навучання і выхавання на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі вучняў пры засваенні зместу адукацыйнай праграмы базавай адукацыі абавязковым з’яўляецца:...
Открыть раздел Готовимся к экзамену
Фотографии
Открыть раздел Фотографии

Конструктор сайтов lepshy.by